"พระคง ลำพูน" ความแตกต่างขององค์พระอยู่ที่รายละเอียด สีที่เกิดจากระยะเวลาการผลิต มีทั้งเนื้อสีขาว สีเหลืองพิกุล สีเขียว สีแดง และสีดำ

ที่มาของพระคงลำะพูนเมืองหริภุญไชย (ลำพูน) ในตำนานพงศาวดาร เมืองนี้ถูกสร้างขึ้นโดย "พระฤๅษี 4 องค์" แล้วเสร็จในราว ๆ ปี พ.ศ.1200 ซึ่งในขณะนั้นเมืองละโว้ หรือ ลพบุรี เป็นศูนย์กลางของแคว้น "ทวารวดี" ของชนเผ่ามอญ โดย "พระนางจามเทวี" ในปี พ.ศ.1205 ได้เสด็จมายังเมืองหริภุญชัย ทรงนำพระพุทธศาสนา พระสงฆ์ พระไตรปิฎก รวมทั้งศิลปะวิทยาการต่างๆ และผู้คนอีกจำนวนมากขึ้นมายังเมืองหริภุญไชย และถูกอัญเชิญเป็นกษัตริย์ตั้งแต่นั้นมา พระนางทรงสร้างวัด และถาวรวัตถุในศาสนสถานที่สำคัญที่สุด คือ "จตุรพุทธปราการ" โดยการสร้างวัดไว้ทั้ง 4 ทิศ ที่ชาวเมืองเรียกว่า "วัดสี่มุมเมือง" เพื่อเป็นการคุ้มครองเมืองทั้งสี่ทิศซึ่งมีปรากฎอยู่ ดังนี้

1.วัดพระคงฤๅษี อยู่ด้านทิศเหนือ  2.วัดดอนแก้ว อยู่ด้านทิศตะวันออก  3.วัดมหาวัน อยู่ด้านทิศตะวันตก  4.วัดประตูลี้ อยู่ด้านทิศใต้

นอกจากนี้ที่พระเจดีย์ฤๅษี (วัดพระคงฤๅษี) ยังปรากฎรูปพระฤๅษีทั้งสี่องค์ ผู้ร่วมสร้างเมืองหริภุญไชยประทับยืนในซุ้มคูหาของพระเจดีย์ พร้อมทั้งมีคำจารึกไว้ที่ใต้ฐานว่า "สุเทวะฤๅษี" ผู้รักษาเมืองฝ่ายทิศเหนือ  "สุกกทันตฤๅษี" ผู้รักษาเมืองฝ่ายทิศใต้ "สุพรหมฤๅษี" ผู้รักษาเมืองฝ่ายทิศตะวันออก  "สุมมนารทะฤๅษี" ผู้รักษาเมืองฝ่ายทิศตะวันตก วัดทั้งสี่มุมเมืองนี้ "พระนางจามเทวี" ทรงสร้างขึ้นใน พ.ศ.1223 เป็นสถานที่สำคัญแหล่งกำเนิดกรุพระเครื่องอันมีชื่อที่สุดในลำพูน คือ พระรอด พระคง พระฤา พระบาง พระเปิม โดยองค์พระมีพุทธศิลปรูปแบบทวาราวดี และศิลปะศรีวิชัย ซึ่งเชื่อกันว่าพระกรุทั้งหลายเหล่านี้สร้างขึ้นโดยพระฤๅษี พร้อมกับการสร้างวัดในสมัย "พระนางจามเทวี" มีอายุการสร้างประมาณ 1300 ปี  

พระคง ลำพูน พุทธลักษณะของพระคง เป็นองค์พระนั่งขัดสมาธิเพชร ปางมารวิชัย ภายใต้ต้นศรีมหาโพธิ์ ที่พุทธคยา เป็นตัวแทนสัญลักษณ์การตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

พระคงมีการแตกกรุมาหลายครั้ง ในวงการมีการแบ่งออกเป็นกรุเก่า และ กรุใหม่ 

พระคงกรุเก่า มีการขุดพบกันนานมาก ประมาณร้อยกว่าปี ขุดพบครั้งแรกที่ กรุวัดพระคงฤๅษี และอีกในหลายวัดที่พระนางจามเทวีทรงสร้าง ลักษณะเนื้อพระกรุเก่ามีความละเอียด หนึบนุ่ม  พระคง กรุใหม่ มีการเปิดกรุครั้งใหญ่ ในปี พ.ศ.2518 โดยทางวัดได้ซ่อมพื้นพระอุโบสถ ได้พบพระคงสีต่างๆ จำนวนมากนับหมื่นองค์ และทางวัดได้นำพระคงออกให้เช่าบูชาในขณะนั้นด้วย พระคงกรุใหม่นี้ มีพิมพ์ทรง และเนื้อเหมือนกรุเก่าทุกประการ จะแตกต่างกันบ้างที่เนื้อ พระคงกรุใหม่เนื้อจะค่อนข้างแห้งกว่า กรุเก่า ซึ่งบางองค์ก็มีคราบกรุเกาะแห้งกรัง พอนำมาใช้ระยะหนึ่ง องค์พระติดเหงื่อไคล  ความแตกต่างทั้งกรุเก่า และกรุใหม่ใกล้เคียงกันมากแทบจะแยกไม่ออกเลย