|
พระโพธิสัตว์ชัมภล (ท้าวกุเวร) ประทับนั่งห้อยพระบาทข้างหนึ่งลงมา (ลลิตาสนะ) ด้านหลังมีร่องรอยประภามณฑลประดับอยู่ พระวรกายอวบอ้วน พระพักตร์กลม สวมกรองศอ พระหัตถ์ข้างขวาถือผลมะนาว พระหัตถ์ซ้ายจับพังพอน ท้าวกุเวร เทพแห่งความมั่งคั่ง ร่ำรวย หลัง พระนางคชลักษมี สัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์
พระโพธิสัตว์ชัมภลได้รับการเคารพนับถือเป็นอย่างมากในพุทธศาสนานิกายมหายาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบเอเชียกลาง ทิเบต จีน และญี่ปุ่น ในคัมภีร์สาธนมาลาได้มีการกล่าวถึงพระโพธิสัตว์ชัมภลไว้ว่า มีวรรณะสีทอง มีนาภีใหญ่ มี 2 กร ถือผลมะนาวในพระหัตถ์ขวา และถือพังพอนในพระหัตถ์ซ้าย และได้พยายามจัดให้พระโพธิสัตว์ชัมภลอยู่ในสกุลหนึ่งในห้าสกุลของพระธยานิพุทธ โดยคัมภีร์สาธนมาลาบางบทได้จัดให้พระโพธิสัตว์ชัมภลอยู่ในสกุลของธยานิพุทธรัตนสัมภาวะ บางบทก็จัดให้อยู่ในสกุลธยานิพุทธอักโษภยะ หรือในสกุลธยานิพุทธอมิตาภะ และในบางครั้งพระโพธิสัตว์ชัมภลก็มักจะปรากฏพระองค์พร้อมกับพระธยานิพุทธทั้ง 5
ตามคัมภีร์ที่ว่าด้วยประติมานวิทยา ประติมากรรมรูปเคารพท้าวกุเวรจะปรากฏในรูปกายเป็นบุรุษรูปร่างอ้วน ท้องพลุ้ย สวมมงกุฎ และเครื่องประดับตกแต่งกายมากมาย ในรูปปกติมักมี 2 กร พระหัตถ์มักแสดงปางประทานพร หรือปางประทานอภัย แต่ถ้าอยู่ในรูปดุร้ายมักมี 4 กร ในพระหัตถ์มักถือกระบองหรือคฑาเป็นอาวุธ ส่วนประติมากรรมรูปเคารพพระโพธิสัตว์ชัมภลมีลักษณะรูปกายเป็นบุรุษรูปร่างอ้วน ท้องพลุ้ย สวมมงกุฎ และเครื่องประดับตกแต่งกายมากมายเช่นเดียวกับท้าวกุเวร แต่จะแตกต่างกันตรงที่ พระโพธิสัตว์ชัมภลจะถือผลมะนาวในพระหัตถ์ขวา และถือพังพอนในพระหัตถ์ซ้าย ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงความมั่งคั่งร่ำรวย
คติการบูชาพระโพธิสัตว์ชัมภล หรือท้าวกุเวรน่าจะแพร่หลายเข้าสู่ดินแดนในประเทศไทยพร้อมกับการเข้ามาของอารยธรรมอินเดีย จากการสำรวจทางด้านโบราณคดีพบว่า บริเวณส่วนใหญ่ที่พบประติมากรรมรูปเคารพพระโพธิสัตว์ชัมภล หรือท้าวกุเวรในดินแดนประเทศไทย รวมทั้งในบริเวณคาบสมุทรสทิงพระและบริเวณลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ล้วนแต่เคยเป็นเมืองท่าที่มีการติดต่อค้าขายกับชาวต่างชาติมาก่อน สันนิษฐานว่าคติดังกล่าวคงจะเข้ามาโดยกลุ่มพ่อค้าที่เดินทางเข้ามาติดต่อค้าขาย และตั้งถิ่นฐาน ด้วยเชื่อกันว่าพระโพธิสัตว์ชัมภล หรือท้าวกุเวร เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ และความมั่งคั่งร่ำรวย
...........................................................................
โอม ชัมภาลา จาเลน ไนเยน สวาหะ
| 
