พระร่วงนั่งกรุวัดมุมลังกา จังหวัดสุโขทัย

พระร่วงนั่งกรุวัดมุมลังกา  เนื้อดินศักดิ์สิทธิ์ผสมว่านอมฤต พิมพ์พระร่วงนั่ง (ปางสมาธิ) กรุวัดมุมลังกา จังหวัดสุโขทัย

เมืองศรีสัชนาลัย” หรือ "เมืองชะเลียง" นั้นเป็นกลุ่มเมืองเก่า ครอบคลุมพื้นที่ในเขตของตำบลศรีสัชนาลัย ตำบลสารจิตร ตำบลหนองอ้อ ตำบลท่าชัย ที่มีประวัติมายาวนาน ทำให้พอสันนิษฐานได้ว่าบริเวณพื้นที่แถบนี้เป็นชุมชนที่มีผู้อาศัยอยู่มานานแล้ว 

ตามประวัติศาสตร์ บริเวณพื้นที่ตั้งวัดพระปรางค์อันเป็นที่ตั้งของ “เมืองเชลียง หรือเมืองชะเลียง” นั้น แต่เดิมเป็นศูนย์กลางของชนชาวขอมโบราณที่ได้ขยายอาณาจักรมาจากเขตนครธม ลพบุรี สุโขทัย ไปจนจรดโยนกนาคนคร ซึ่งในปัจจุบันอยู่ในพื้นที่เขตจังหวัดเชียงราย บริเวณนี้จึงเป็นเมืองถาวรที่มีการตั้งรกรากอยู่อาศัยกันมายาวนานเก่าแก่ ก่อนสุโขทัยเป็นราชธานีนับเป็นร้อยปี ตัวเมืองเป็นแผ่นดินลุ่มน้ำ ตั้งอยู่บนฝั่งขวาของแม่น้ำยม มีความอุดมสมบูรณ์ ในทางยุทธศาสตร์มีชัยภูมิลักษณะแคบยาว มีแม่น้ำเป็นกำแพงเมืองธรรมชาติสองด้าน ทำให้การคมนาคม การเดินทางเพื่อค้าขายทำได้สะดวก แม้พ่อค้าวาณิชชาวจีนในยุคนั้นต่างก็รู้จักเมืองนี้ และเรียกขานชื่อเมืองตามสะดวกปากของตน ที่ออกเสียงใกล้เคียงกันมาก ว่า “เมิงเฉิงเหลียง” ซึ่งบริเวณที่ตั้งของเมืองชะเลียงเก่าดั้งเดิมนั้น นับได้ว่านอกจากเป็นศูนย์กลางการค้าขายแล้วชัยภูมิที่ตั้งของเมืองยังอยู่บนเส้นทางการค้า การคมนาคมระหว่างเมืองชียงแสน เชียงราย พะเยา งาว แพร่ และหลวงพระบาง ด้วยชัยภูมิที่เหมาะสมนี้เอง ต่อมาหลังพ้นรัชสมัยพ่อขุนศรีนาวนำถม ในปี พ.ศ.๑๘oo หลังเหตุการณ์พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ขับพวกขอมออกจากเมืองสุโขทัยแล้ว ในปีถัดมาพ่อขุนรามคำแหงซึ่งในขณะนั้นมีพระชนมายุเพียง ๑๙ พรรษา ตามพระบิดาไปรบด้วยขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด เมื่อถึงการยุทธหัตถีจนได้รับชัยชนะ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ทรงโปรดเกล้าให้พ่อขุนรามคำแหงไปครองเมืองเชลียง โดยมีฐานะเป็นเป็นเมืองลูกหลวงของอาณาจักรสุโขทัย กาลต่อมาเมื่อพ่อขุนรามคำแหงมหาราชขึ้นเสวยราชครองเมือง ระหว่างปี พ.ศ.๑๘๒o - ๑๘๖o เนื่องจากตัวเมืองเป็นที่ลุ่มมีน้ำล้อมรอบจนเกือบเป็นเกาะ ทำให้ถูกน้ำท่วมบ่อยครั้ง จึงโปรดให้ตั้งเมืองขึ้นใหม่ เหนือลำน้ำขึ้นไปอีก โดยผนวกรวมพื้นที่ของเมืองเชลียงเก่าเข้าไปด้วย แล้วตั้งชื่อเสียใหม่ว่า “เมืองศรีสัชนาลัย” 

เมืองศรีสัชนาลัย ที่ตั้งขึ้นใหม่นี้ มีการกล่าวถึงเมืองนี้ครั้งแรกในหลักศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแห่งมหาราชในปี พ.ศ.๑๘๓๕ ทำให้พอสันนิษฐานได้ว่าเป็นเมืองขนาดใหญ่ ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำยม ตรงบริเวณที่เรียกว่าแก่งหลวง ซึ่งเป็นแก่งหินขนาดใหญ่ขวางลำน้ำอยู่ การที่มีชัยภูมิเช่นนี้ ทำให้เมืองนี้น้ำท่าข้าวปลามีความอุดมสมบูรณ์

วัดมุมลังกาจากข้อมูลที่เผยแพร่โดยกองโบราณคดี กรมศิลปากรได้ให้ข้อมูลไว้ว่า ... 

วัดมุมลังกา เป็นโบราณสถานนอกเมืองโบราณสุโขทัยด้านใต้ ตั้งอยู่ทางตะวันออกของถนนพระร่วง แม้ไม่ปรากฏหลักฐานประวัติการสร้าง เนื่องจากมีฐานเจดีย์ใหญ่ซึ่งเข้าใจว่าอาจเป็นเจดีย์ทรงระฆัง นักวิชาการสันนิษฐานจากซากเสนาสนะที่คงเหลืออยู่ว่าอาจเป็น วัดลังการาม ตามที่ปรากฏชื่อ ในจารึกวัดอโสการาม ที่กล่าวว่าสร้างขึ้นประมาณ พุทธศักราช ๑๙๔๒ ในปัจจุบันเจดีย์ประธานเหลือแต่ฐาน มีวิหารอยู่ด้านตะวันออกของเจดีย์ และเจดีย์รายรอบบริเวณนั้น ที่น่าสังเกตคือมีอุโบสถตั้งอยู่ในทิศตะวันตกขององค์เจดีย์ อันเป็นการวางผังที่พบในการสร้างวัดของกรุงศรีอยุธยา ฯลฯ